Lütecii

Lütecii (Lu — lutetium latinan kelel) om 71nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes, lantanoidoiden gruppaspäi (koumanz' grupp, kudenz' period), vanhtunuden klassifikacijan mödhe — koumanden gruppan laptalagrupp, IIIB.

Ühthine ümbrikirjutand[vajehta | vajehtada tekst]

Element om harv londuses lujas, pala Man kores — 0,8 grammad tonnas.

Francine Žorž Urben-himik avaiži lütecijad hapandusen nägus vl 1907 da nimiti kel'talaižiden amuižen keskuzžilon mödhe Parižan sijas, latin.: Lutetia.

Fizižed ičendad[vajehta | vajehtada tekst]

Lütecii om kova hobedaižvauged mametall, kudamb andase mehanižele ümbriradmižele kebnas. Londuseline metall om vähäradioaktivine, 52 kBk/kg.

Atommass — 174,9668. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 9,8404 g/sm³. Suladandlämuz — 1925 K (1652 C°). Kehundlämuz — 3675 K (3402 C°).

Kaks' londuselišt izotopad om olmas: stabiline ¹⁷⁵Lu (97,41 %) i betaradioaktivine ¹⁷⁶Lu (2,59 %, T_½=3,78 × 10¹⁰ vot, kändase stabiližeks gafnijaks-176). Avaitihe 33 ratud izotopad 150..174, 177..184 atommassanke, i löutihe 41 izomärad. Niiden keskes kaikiš hätkembad oma ¹⁷⁴Lu-izotop 3,31 vot pol'čihodamižen pordonke, ¹⁷³Lu (T_½=1,37 vot) i lütecii-171 (8,24 päivest). Kaikiš hätkembad eläjad izomärad oma ^177m3Lu (T_½=160,44 päivest) i ^174m1Lu (142 päivest). Izotopad čihotas protonižen (izotop 149), β- i protonižen (izotopad 150..152), α- i β-čihodamižen (izotopad 153, 155..160) vai muite β-čihodamižen kal't (kaik toižed), kebnembad kändasoiš itterbijaks, jüžmakombad gafnijaks, izomär 176m — molembikš, izotopad 152, 153, 155..160 — itterbijaks i tulijaks.

Himižed ičendad[vajehta | vajehtada tekst]

Lütecii muigotub il'mas lujas kebnas i katase hapandusen kerthel. Muigotandmärad: +3 (tobjimalaz), +2, +1. Lämbitamižen aigan vastamižpainab galogenoidenke, rikinke. Lütecii sädab reakcijoid anorganižidenke muiktusidenke solid tehmas, ned oma toksižed vähän. Sadas lütecijan gidrohapandust sen segoitabiden soliden gidrolizan abul.

Kävutand[vajehta | vajehtada tekst]

Ottas kävutamižhe lütecijad metallurgijas (ližadab räkänvastaižust), optikas, keramikas ülävedandmahtusenke, magnitoiden tehmižes i sodalazeriš. Metalline lütecii >99,9 % puhthudenke maksab 3,5..5,5 tuh. US$ kilogrammas, om kaikiš kal'hembaks harvoiš mametalloišpäi.

Päeksportör — Kitai, mugažo elementan löudmižsijad oma AÜV:oiš, Kazahstanas, Venämas, Ukrainas, Avstralijas, Brazilijas, Indijas da Skandinavijas.

Irdkosketused[vajehta | vajehtada tekst]

• Lütecii webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz lütecijas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)

Lütecii Vikiaitas