Tunç devri
| Tunç devri | |
|---|---|
 | |
| Adını bergen | bronze[d] |
| Evelkisi | Taş devri ve Chalcolithic[d] |
| Soñrasında | Demir devri |
| Başlanğan vaqtı | 3300 (m.e.), 3200 (m.e.) ve 3100 (m.e.) |
| Bitken vaqtı | 1200 (m.e.), 300 (m.e.) ve 600 (m.e.) |
 Медиафайлы на Викискладе | |
Tunç devri - taş devrinden soñ eneolit (baqır devri) keçici devirniñ yerine kelgen insaniyet tarihında medeniy-tarihiy devir. Özüniñ tunçtan iş ve silâ aletlerini işlep çıqaruv ve qullanuv, köçebe tuvarcılıq, suvarma ziraatçılıq, yazı, qulluq devletleri (milâttan evel ІІІ biñyıllıqnıñ soñu - І biñyıllıqnıñ başı) hususiyetlerine has. Tunç devri, milâttan evel І biñyıllıqta demir devrine deñişken. Umumen, tunç devriniñ hronologik çerçiveleri şöyledir: milâttan evel 35/33 — 13/11 asırları, lâkin diger medeniyetlerde olar farq eter.
Üç çağ shemasını (taş, baqır, maden çağları) 1836 senesi dan atiqiyatçı, Kopengagen atiqiyat müzeyinde kollektsiya saqlayıcısı H. Tomsen teklif etti.
Istılanıñ etimologiyası
[deñiştir | kodunı deñiştir]Tunç devri ıstılası, ilk sefer Gesiodnıñ “İşler ve künler” (daa “İnsaniyetniñ devirleri” kibi belli) kitabında rastkele. Bu kitapta insanlıq tarihı 5 qısmına bölüne: altın, kümüş, tunç, qaraman ve demir devrine.
Atiqiyatnıñ mustaqil ilimge inkişafı ile, dan atiqiyatçı Hristiyan Yürgens Tomsen, iş aletleri yapılğan malzemesine köre artefaktlarnıñ tasnif esasında tarihtan evel zamannıñ devrimini teklif etken. Tunç devrindeki artefaktlarnıñ bu tasnifi, Aq deñiz ve Yaqın Şarqnıñ atiqiyat tapılmalar içün eñ çoq kelişe. Bunen beraber, Qadimiy Çinniñ atiqiyat medeniyetlerinde tunç ve demir devirlerini ayırmağa biraz zor kele.