Социјална мрежа

Социјална мрежа (англиски: social network) — општествена структура составена од поединци (или организации) наречени „јазли“, кои се поврзани со еден или повеќе специфични видови меѓузависности, како што се вредности, визии, идеи, финансиски интереси, пријателство, сродство, заеднички интерес, финансиска размена, несакање, сексуални односи или односи на доверба, знаење или престиж.^[1] Добиената структура често може да биде многу сложена. Анализата на социјалните мрежи ги разгледува социјалните односи во поимите „јазли“ и „врски“. Јазлите се индивидуални актери во мрежата, а врските се нивните меѓусебни односи. Може да има многу различни врски помеѓу јазлите.

Социјалните мрежи може да се основаат и затвораат во зависност од потребите. Тие се основаат со цел да се справат со одреден проблем, најчесто во облик на групи за самопомош, мрежи на НВО и групи за социјален активизам. Тие брзо се развиваат со доаѓањето на новите технологии, особено интернетот. Истражувањето во академската заедница покажа дека социјалните мрежи функционираат на повеќе нивоа, од семејно до ниво на нација, и играат клучна улога во одредувањето како ќе се решат некои проблеми, како ќе функционираат организациите и степенот до кој поединецот ќе успее во постигнување на индивидуални цели. Во својот наједноставен облик, социјалната мрежа е карта на сите релевантни врски помеѓу јазлите што се испитуваат. Мрежата може да се користи и за одредување на социјалниот капитал на поединечни актери. Овие концепти често се прикажани како дијаграми на социјалните мрежи каде јазлите се точки, а линиите се врски. Социјалните мрежи не треба да се мешаат со услугите за социјално вмрежување како што се, ,, итн. или со виртуелни заедници.

Социјалните мрежи и нивната анализа е инхерентно интердисциплинарно академско поле кое произлегло од социјалната психологија, социологијата, статистиката и теоријата на графови. Георг Зимел е автор на раните структурни теории во социологијата кои ја нагласуваат динамиката на тријадите и „мрежата на групни припадности“.^[2] Јакоб Морено ги развил првите социограми во 1930-тите за проучување на меѓучовечките односи. Овие пристапи биле математички формализирани во 1950-тите, а теориите и методите на социјалните мрежи станале сеприсутни во социјалните и бихејвиоралните науки до 1980-тите.^[1][3] Социјалната анализа на мрежите во денешно време е една од главните парадигми на современата социологија, а се применува и во многу други општествени и формални науки. Заедно со другите сложени мрежи, таа е дел од новото поле на мрежната наука.^[4][5]

Преглед[уреди | уреди извор]

Социјалната мрежа е теоретски конструкт кој е корисен во општествените науки за проучување на односите помеѓу поединци, групи, организации, па дури и цели општества (социјални единици, види диференцијација). Поимот се користи за да се опише општествената структура одредена од таквите интеракции. Врските преку кои се поврзува која било дадена општествена единица ја претставуваат конвергенцијата на различните општествени контакти со таа единица. Овој теоретски пристап е нужно релациски. Аксиома на пристапот на социјалната мрежа за разбирање на социјалната интеракција е дека општествените појави првенствено треба да се замислат и истражат преку својствата на односите помеѓу и внатре во единиците, наместо преку својствата на самите единици. Така, една од вообичаените критики на теоријата на социјалните мрежи е дека поединечната агенција често се игнорира иако тоа можеби не е случај во пракса (види агентно моделирање). Токму затоа што многу различни видови врски, поединечно или во комбинација, ги образуваат овие мрежни конфигурации, мрежната аналитика е корисна за широк опсег на истражувачки претпријатија. Во општествените науки, овие области на студии вклучуваат, но не се ограничени на, антропологија, биологија, комуникациски студии, економија, географија, компјутерски науки, организациски студии, социјална психологија, социологија и социолингвистика.

Историја[уреди | уреди извор]

Во доцните 1890-ти, Емил Диркем и Фердинанд Тенис ја навестијле идејата за социјални мрежи во нивните теории и истражувања за социјалните групи. Тенис тврдел дека социјалните групи можат да постојат како лични и непосредни социјални врски кои или ги поврзуваат поединците со заеднички вредности и верувања (германски израз обично преведен како „заедница“) или безлични, формални и инструментални социјални врски (германски израз што обично се преведува како „општество“).^[6] Диркем дал неиндивидуалистичко објаснување на општествените факти, тврдејќи дека општествените појави се јавуваат кога интеракциите на поединците ствараат стварност што повеќе не може да се образложи во однос на својствата на поединечните актери.^[7] Георг Зимел, пишувајќи на почетокот на дваесеттиот век, ја истакнал природата на мрежите и ефектот на големината на мрежата врз интеракцијата и ја испитувал веројатноста за интеракција во лабаво испреплетени мрежи, наместо во групи.^[8]

Анализа на социјалните мрежи[уреди | уреди извор]

Анализата на социјалните мрежи (поврзана со теоријата на мрежи) станала клучна техника во модерната социологија, антропологија, социолингвистика, географија, социјална психологија, комуникациски студии, компјутерски науки, организациска наука, економија, биологија, а исто така и како популарна тема во други области.^[9][10]

Поврзано[уреди | уреди извор]

• Виртуелни организации
• Е-бизнис
• Интернет
• Нетикет
• Веб

Наводи[уреди | уреди извор]

Литература[уреди | уреди извор]

• Scott, W. Richard; Davis, Gerald F. (2003). „Networks In and Around Organizations“. Organizations and Organizing. Pearson Prentice Hall. ISBN 978-0-13-195893-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Wasserman, Stanley; Faust, Katherine (1994). „Social Network Analysis in the Social and Behavioral Sciences“. Social Network Analysis: Methods and Applications. Cambridge University Press. стр. 1-27. ISBN 9780521387071.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Mauro, Rios; Petrella, Carlos (2014). The Chimera of Social Networks (Original in Spanish: La Quimera de las Redes Sociales). Bubok España. ISBN 978-9974-99-637-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Wellman, Barry; Berkowitz, S. D. (1988). Social Structures: A Network Approach. Structural Analysis in the Social Sciences. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24441-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Scott, John (1991). Social Network Analysis: a handbook. Sage. ISBN 978-0-7619-6338-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Wasserman, Stanley; Faust, Katherine (1994). Social Network Analysis: Methods and Applications. Structural Analysis in the Social Sciences. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-38269-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Barabási, Albert-László (2003). Linked: How everything is connected to everything else and what it means for business, science, and everyday life. Plum. ISBN 978-0-452-28439-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Freeman, Linton C. (2004). The Development of Social Network Analysis: A Study in the Sociology of Science. Empirical Press. ISBN 978-1-59457-714-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Barnett, George A. (2011). Encyclopedia of Social Networks. Sage. ISBN 978-1-4129-7911-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Kadushin, Charles (2012). Understanding Social Networks: Theories, Concepts, and Findings. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-537946-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Rainie, Lee; Barry Wellman (2012). Networked: The New Social Operating System. MIT Press. ISBN 978-0262017190.
• Estrada, E (2011). The Structure of Complex Networks: Theory and Applications. Oxford University Press. ISBN 978-0-199-59175-6.
• Aneja, Nagender and Gambhir, Sapna. (2013). Ad-hoc-Social-Network-A-Comprehensive-Survey
• Ferguson, Niall (2018). The Square and the Tower: Networks and Power, from the Freemasons to Facebook. Penguin Press. ISBN 978-0735222915.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Faust, Stanley Wasserman; Katherine (1998). Social network analysis : methods and applications (Reprint.. изд.). Cambridge [u.a.]: Cambridge University Press. ISBN 978-0521382694.CS1-одржување: ref=harv (link)